Με πολλά τέτοια ερωτηματικά Έλλην υπήκοος αφικνείται στη Ρώμη. Τη Ρώμη, την αιώνια πόλη που ανταγωνίζεται τη ‘Βασιλεύουσα’ και την ‘Κόρη του Ουρανού’.
Όμως, τι σημασία έχει να απαντήσει κανείς σε αναπάντητα ερωτηματικά που διέτρεξαν τους αιώνες όταν η πόλη των γήινων χρωμάτων, του βαθύ πράσινου των δένδρων σε υποδέχεται; Σε υποδέχεται η πόλη που τον ορίζοντά της διαγράφουν οι καμπύλες των πλέον διάσημων τρούλων και τον ουρανό της σημαδεύουν αιωνόβια καμπαναριά και πεύκα.
Δίπλα σου αναπνέει η ιστορία, δεσπόζει η μεγαλοπρέπεια, η δύναμη και το κράτος της Εκκλησίας, η περισπούδαστη τέχνη, ο αδιαμφισβήτητος πλούτος. Βηματίζεις σε δρόμους χιλιοπατημένους από στρατιές ανθρώπων, πολιτών, σκλάβων, που έρχονται από πολύ παλιά και πολύ μακριά.
Ποιος, αλήθεια, δε δάκρυσε αντικρίζοντας την πνοή δημιουργίας του Michelangelo στην Cappella Sistina; Ποιος δεν ντράπηκε αντικρίζοντας τους κυρτωμένους ώμους των σκλάβων στη αψίδα του Septimius Severus, το θλιμμένο πρόσωπό τους;
Χιλιάδες σύγχρονοι οδοιπόροι, επισκέπτες, ανέμελοι μαθητές και φοιτητές, χρωματιστά πρόσωπα, όλων των λογιών τα μάτια και τα χείλη, ποζάρουν χαρούμενοι μπροστά τους, για την αξίωση που έτυχαν, να επισκεφτούν την αιώνια πόλη. Ποζάρουν μπροστά σ’ αυτούς που τα χέρια τους και πόδια τους μάτωσαν, ενώ άφησαν πίσω τη μακρινή τους πατρίδα, ξεψύχησαν δουλεύοντας για τη δόξα του αυτοκράτορα, για τη μαρτυρία στην ιστορία. Αναζητάς τον Bernini, τον Michelangelo, τον Raffaello Sanzio, τον Caravaggio, τον Borromini, τον Della Porta, τον Bramante.
Τους ψάχνεις για να εκφράσεις τον θαυμασμό σου, να υποβάλλεις τα σέβη σου σ’ αυτούς κι όχι στον Πάπα, στον Αυτοκράτορα. Να αγγίξεις τους ίδιους καθώς περνάς το χέρι σου πάνω από το μάρμαρο του έργου τους, όταν ο θόλος με αρτιότητα καλύπτει την κεφαλή σου, όταν το βλέμμα σου χάνεται στα ευφυήματα της κτιριακής σύνθεσης, στην αμεσότητα του πινέλου τους, στη δροσιά του σιντριβανιού.
Θέλεις τον ίδιο και τον θρύλο. Την προσομοίωση με αυτόν αναζητάς, καθώς οι κόρες σου διαστέλλονται να χωρέσουν την ομορφιά, τα ρουθούνια να εισπνεύσουν τη μυρωδιά του χρόνου. Τα πόδια γρηγορούν να προλάβουν τα πλήθη των δημιουργημάτων.
Ζεις έρωτες, θανάτους, αντιζηλίες, όταν αυτά με απτά παραδείγματα ομορφιάς, τέχνης κτιρίων, κήπων, μαυσωλείων, αψίδων χαρίζονται μπροστά σου. Casa Liviα, Villa Farnesina, Villa Giulia, Villa Borghese, Pantheon, Pallazzo Pamphili, Castel Sant Angelo, Tempio di Antonino e Faustina..
Ένα από τα παιχνίδια του νου είναι να μπαινοβγαίνει στο παρελθόν. Η Ρώμη ενδείκνυται γι’ αυτό. Βρισκόμενος μπροστά στην Portico d’ Ottavia αναρωτιέσαι για τη σπουδαιότητά της, καθώς εκατοντάδες την παρατηρούν. Ξάφνου συνειδητοποιείς ότι πίσω από αυτήν, για 300 χρόνια, με τη δύση του ήλιου, οι Εβραίοι, με διάταγμα που εκδόθηκε στις 12 Ιουλίου το 1555, αφού διαβούν τη γέφυρα από το Trastevere, εισέρχονται στο γκέτο για να κλεισθούν μέσα σε χώρο 13 στρεμμάτων.
Ενώ αφήνεσαι στην ανοιξιάτικη ομορφιά του Palatino, θα ακούσεις το θρόισμα των φύλλων, αλλά και των μεταξωτών φορεμάτων, τα ψιθυρίσματα των αβρών δεσποινίδων και κυριών που απολαμβάνουν τη δύση ή την ανατολή του ήλιου με το μεγαλείο του Forum Romanum να απλώνεται στα πόδια τους.
Εκεί που οι σύζυγοί τους, αδελφοί, εραστές τους διαπληκτίζονται, διαφωνούν, δολοφονουν, ομονοούν, αποφασίζουν, δικάζουν για το μέλλον της αυτοκρατορίας.
Εκεί κάτω, στα σκαλοπάτια της Basilica Giulia, απλοί πολίτες αναμένουν την εκδίκαση της υπόθεσής τους παίζοντας παιχνίδια χαραγμένα στο μάρμαρο. Οι Εστιάδες, αέρινες παρθένες, υπηρετούν, φυλάσσουν τη φωτιά και προστατεύουν τη Ρώμη.
Πώς χωράει ιστορία 2500 χρόνων σ’ ένα τοίχο; Η απάντηση στη Ρώμη. Μάρτυρας πολέμων η ανθρωπότητα, διαπλοκών, διαδοχών και αλλαγών θρησκειών, έχει την ευκαιρία για μία συναρπαστική εμπειρία. Εμπρός της αναμειγνύονται υλικά πρωτόγονα, επεξεργασμένα, λάσπη και τούβλα, δάκρυα και αίμα και ορθώνουν τοίχους, ναούς απαράμιλλου κάλλους, τρανής απόδειξης ένδοξης πορείας.
Όμως σ’ αυτήν την πόλη η Καθολική Εκκλησία καλεί τους εκατομμύρια πιστούς της να προσκυνήσουν το Θείο. Να αγγίξουν όχι τις πληγές του Ιησού, αλλά να προσευχηθούν σ’ ένα χώρο με κομμάτια από το Σπήλαιο της Βηθλεέμ, το Σταυρό της Αγίας Ελένης. Να προσκυνήσουν τον τάφο της, να αξιωθούν, να αντικρύσουν την Αγία Τράπεζα όπου λειτούργησε ο Άγιος Πέτρος, να βηματίσουν τις σκάλες που περπάτησε στο παλάτι του Πόντιου Πιλάτου ο Ιησούς, να έχουν μπροστά τους το κομμάτι μαρμάρου, την αδιάψευστη μαρτυρία της Δύσης της έλευσης και θανάτου του Κυρίου, εκεί που οι Ρωμαίοι στρατιώτες παίξαν στα ζάρια τα ιμάτιά του Κυρίου μετά τον θάνατό Του.
Θα θαυμάσεις και θα προσκυνήσεις μεγαλοπρεπείς, μοναδικούς ναούς. San Giovanni in Laterano, Santa Maria Maggiore, Santa Maria del Popolo, San Clemente, Santa Maria sopra Minerva, Santa Maria Aracoeli. Θα μείνεις αποσβολωμένος με την Basilica di San Pιetro. Eίσαι υπερήφανος που είσαι Χριστιανός, θα σκεφτείς.
Όμως, αν είσαι Έλλην ή Ελληνίδα δε θα προσπεράσεις την καταλυτική επιρροή της Ελληνικότητας στη Ρωμαϊκή Τέχνη. Δε θα προσπεράσεις την αναπαράσταση των μύθων. Για ακόμη μια φορά θα εκφωνήσεις θριαμβευτικά για την ευφυή σύλληψη και σύνθεση του μύθου, την εξήγηση και δημιουργία του κόσμου, μπροστά στον Απόλλωνα και την Δάφνη στη Galleria Borghese, στο Λαοκόωντα του Μουσείου Βατικανού.
Φαντάστηκα να καταφτάνουν οι μάγιστροι τεχνίτες μωσαϊκών από την Κωνσταντινούπολη, προκειμένου να διδάξουν την τέχνη τους και να ’χουμε μπροστά στη ματιά μας το θαύμα του θόλου, την Παναγία να στέφεται Αυτοκράτειρα από τον Χριστό. Μοναδική ομορφιά τα ψηφιδωτά Cosmati που συνδυάζουν ψηφίδες μαρμάρου με μεγαλύτερα κομμάτια πέτρας φτιάχνοντας ανεπανάληπτα δάπεδα, τοίχους ή περιστύλια.
Η Ρὠμη είναι η Pieta και οι Θέρμες του Διοκλητιανού, το Κολοσσαίον και οι αψίδες, οι κρήνες, ο Τίβερης και οι γέφυρες, οι σκάλες.
Η Ρώμη όμως είναι και τα σοκάκια ώχρας, μπρούτζινων θυρών, ζεστού ξύλου, φροντισμένων μπαλκονιών, ζωντανών και χαμογελαστών ανθρώπων, φωνακλάδων για άλλους, παθιασμένων και εκφραστικών ομιλιτών. Η Ρώμη είναι οι πολύβουες πλατείες της ὀπου συνυπάρχουν μνημεία, σιντριβάνια, καφέ, ζογκλέρ, ζωγράφοι, πολλών φυλών πλήθη, αθεράπευτοι εραστἐς, παϊτονέρηδες και ταξιτζήδες, νοικοκυρεμένοι πεντακάθαροι καστανάδες.
Όλα αυτά μέχρι να πέσει η νύχτα και η άλλη Ρώμη της Via Veneto, της Dolce Vita να πάρει τον πρώτο ρόλο. Εκεί ο Michelangelo και ο Bernini έχουν ήδη κοιμηθεί από την κόπωση της σμίλευσης του μαρμάρου, κι ένας άλλος κόσμος παρουσιάζεται ή πιστεύεις ότι θα παρουσιασθεί. Αναζητάς την Anita Ekberg και τον Marcello Mastroianni στο Fontana di Trevi. Χάνεσαι στη συναρπαστικότητα του θρύλου, των γυρισμάτων, της κομψότητας, της πολυτέλειας, των σταρ. Καθώς τα υπερπολυτελή αυτοκίνητα περιμένουν τους ανατολίτες πελάτες τους, νομίζεις ότι ο πορτιέρης του Westin της Via Veneto με το μακρύ πανωφόρι και το ημίψηλο θα ανοίξει την πόρτα στην Audrey Hepburn και τον Gregory Peck και θα ζήσεις κι εσύ τις δικές σου Roman Hollidays του 1953, ενώ η Sοphia Loren και ο Carlo Ponti θα επιβιβάζονται σε μία κόκκινη Ferrari. Σε επαναφέρει το περιπαιχτικό σφύριγμα του Ugo Tognazzi.
Ένα γεύμα στην Sora Lella, πάνω στην Isola Tiberina, θα σε ανταμείψει γιατί ο κόσμος των διασημοτήτων σε άφησε απ’ έξω. Fettuccine casarecce alla Tiberina, specialita dal 1959, ακολουθεί Polpette di bollito di “Nona Lella’ dal 1940. Λἰγο Vino Rosso di Roma e delle altre province, για να κλείσει η βραδιά. Όχι, η βραδιά πρέπει να κλείσει στο Manoglia restaurant του Grande Hotel με ένα spumante να συνοδεύει ένα θεσπέσιο vulcano attivo.
Καθὠς η αυλαία θα πέσει για την δική σου Ρώμη θα διαπιστώσεις ὀτι…
είσαι εσύ κι αυτἠ, σήμερα, σε μια έλξη διαχρονική, αδιαπραγμάτευτη, χωρίς ημερομηνία λήξης.